Over overleven

© ANP. Kinderen in het Getto van Warschau op een archieffoto uit 1939.

‘Over overleven’ gaat over het leven in een ontluisterende en levensbedreigende wereld. Over twee boeken, waarin vertelt wordt hoe twee kinderen Mika en Aron moeten zien te overleven in het getto van Warschau. Beiden ontmoeten Janusz Korczak en de kinderen in zijn weeshuis.

Het staat in ons geheugen gegrift: op 6 augustus 1942 worden Janusz Korczak, zijn medewerkers en 200 weeskinderen vanuit het getto in Warschau gedeporteerd naar het vernietigingskamp Treblinka, waar ze twee dagen later worden vergast. Korczak zelf weigert zijn kinderen in de steek te laten en vergezelt hen tot het bittere eind.

Ook Korczak moet in zijn kindertijd al zien te overleven. René Görtzen schrijft over de jeugd van Janusz Korczak (zijn eigenlijke naam: Henryk Goldszmit): ”Henryks kindertijd kenmerkte zich voor een deel door eenzaamheid en angst, mede veroorzaakt door het geringe respect waarmee zijn ouders hem bejegenden. Zijn blijde dagen hingen meer af  van wat er in hem gebeurde dan van wat er om hem heen plaats vond. Hij kon uren lang in zijn eentje spelen, weggekropen voor zijn omgeving. Als kind leerde hij al door middel van dagdromen en fantasieën over een denkbeeldig leven zijn eigen leed en de eenzaamheid van zijn kinderjaren te verzachten.”

Dat verlangen naar een ander leven krijgt concreet vorm in het werk en leven van Korczak. Verbeelding, fantasie en onze dromen helpen ons het leven door. Helpen ons te overleven. Zelfs met de dood voor ogen houdt de droom van een “beter leven” ons staande.

Ook in het getto van Warschau, waar Joden worden opgesloten om vandaar naar de gaskamers te worden gestuurd, weten kinderen te overleven.

Pedanterie

Citaat uit de "Wereld als wil en voorstelling" van Arthur Schopenhauer:

"Wanneer er, vooral in politieke aangelegenheden, gesproken wordt over dogmatici,theoretici, intellectuelen enzovoort, dan worden daar pedanten mee bedoeld, dat wil zeggen lieden die hun zaken wel in abstracto, maar niet in concreto kennen. Abstraheren betekent het wegdenken van nadere bepalingen; maar in de praktijk komt het juist heel vaak op die nadere bepalingen aan."

N.B. Een pedant persoon gaat volgens Schopenhauer altijd uit van algemene begrippen, regels en maximes en wil zich daar dan ook exact aan houden, in het leven, in de kunst, ja zelfs in het ethisch welvoeglijk gedrag.


Ik zal daar wat mee geworsteld hebben. In de opleiding: hoe vertaal je al die prachtige theorieën voor je studenten naar de praktijk. Bij mijn studie: hoe zet ik die abstracties om in concrete voorstellingen. In mijn boek over dagbesteding, waarin ik het zoeken naar betekenis in concrete verhalen en situaties van mensen als uitgangspunt neem voor de hulpverlening.
Voor mij slaat Schopenhauer hier de spijker op zijn kop.